Bakım Personelinin Bitmeyen Cefası: 24 Saat Nöbete 3 Saat Fazla Mesai, feragat…

24 Saat Nöbetlere 3 Saat Fazla Mesai: Kazanım mı, Yeni Mağduriyet mi?

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işçileri, yıllardır süren fazla mesai davalarının ardından nihayet Toplu İş Sözleşmesi’ne (TİS) eklenen “24 saatlik çalışmalara 3 saat fazla mesai ücreti” maddesiyle önemli bir kazanım elde etti.

Ancak uygulamaya getirilen “feragat şartı”, bu kazanımı gölgeledi ve işçiler arasında yeni tartışmalara yol açtı.

TİS’e Eklendi Ama Şartlı

01.11.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan yeni TİS düzenlemesine göre, ev tipi sosyal hizmet kuruluşlarında (çocuk evleri, umut evleri vb.) 24 saat tek vardiya çalışan işçilere, her 24 saatlik çalışma için 3 saat fazla mesai ücreti ödenecek.

Ancak maddeye eklenen dikkat çekici hükme göre; bu ödemeden faydalanmak isteyen işçilerin Bakanlık aleyhine açtıkları davalardan feragat etmeleri gerekiyor.

Bakanlık uzmanları, uygulama yazısının açık olduğunu belirterek şu ifadeyi kullanıyor:

“Aylık düzenli fazla mesai ücreti almak isteyen işçi, davadan vazgeçmek zorundadır. Feragat dilekçesi verilmeden bu ödeme yapılamaz.”

Sendika Sessiz, Kurumlar Farklı Uygulamada

İşçiler, bu konuda yetkili sendika temsilcilerine ve şube başkanlarına başvurduğunda genellikle “Yazı bekliyoruz, çözülecek, bakanlıktan net cevap gelecek” gibi belirsiz yanıtlarla karşılaşıyor.

Bakanlık birimlerine doğrudan ulaşan işçiler ise çok daha net açıklamalar alıyor: Feragat eden aylık düzenli fazla mesaisini alır…

Öte yandan, feragat dilekçelerinin içeriği kurumdan kuruma değişiyor.

Bazı kurumlar sadece “Kasım 2024 sonrası davam yoktur” ifadesiyle sınırlı tutarken, bazıları “Tüm davalarımdan vazgeçiyorum, bir daha dava açmayacağım” gibi geleceğe dönük taahhütler içeren belgeler imzalatıyor.

Bu durum, işçiler arasında ciddi bir hukuki belirsizlik ve güvensizlik ortamı oluşturdu.

İşçilerin Aklındaki Sorular

Yeni uygulamayla birlikte işçiler arasında en çok konuşulan sorular şunlar:

“Davam yoksa neden feragat dilekçesi veriyorum? Ve neden dava açmayacağıma dair dilekçe veriyorum?”

“Gelecekte bir hukuksuzluğa uğrama ihtimalim olursa neden şimdiden tüm haklarımdan vazgeçeyim?”

“Feragat edersem geçmişe dönük 5 yıllık fazla mesai haklarımı tamamen neden kaybediyorum? Bu kaybımı kim telafi edecek?”

“Diyelim ki davadan feragat etmedim, davaya konu olan tarihler arasındaki alacağımı aldım. Ancak davaya konu olan son tarihten dava sonuçlanıncaya kadar geçen fazla çalışmalarımı bakanlık uzmanları geriye dönük alamazsın, davam yoktur dilekçesi verdiğin tarihten itibaren alırsın diyor. Peki bu aradaki alacaklarım ne olacak? Bu kaybı kim telafi edecek?”

Vekâlet Ücretleri Yeni Bir Kriz Doğurdu

Davasını özel avukat aracılığıyla açan yüzlerce işçi için en kritik sorunlardan biri, feragat sonrası karşı vekâlet ücreti.

Mahkemeden vazgeçildiğinde, işçi ortalama 35 bin TL civarında vekâlet ücreti ve masraf ödemek zorunda kalabiliyor.

Bu durum, yıllardır hakkını aramak için hukuk yoluna başvuran işçilerin adeta cezalandırıldığı yönünde yorumlara yol açtı.

İşçiye Bedeli Ağır Bir Kazanım

Toplu iş sözleşmesine “24 saatlik çalışmalara 3 saat fazla mesai” maddesinin eklenmesi, kuşkusuz yıllardır süren bir mücadele sonucunda kazanılmış büyük bir ilerleme olarak görülüyor.

Ancak bu kazanımın “feragat şartı” ile sınırlandırılması, işçinin emeğiyle kazandığı hakkı bir şartnameye bağlamak anlamına geliyor.

Eğer gerçekten kamu zararını önlemek hedeflenseydi, dava konusu dönemler dilekçelerde belirtilip sadece dışındaki aylar için ödeme yapılabilirdi.

Bu yöntem hem Bakanlığın denetim kaygısını hem de işçinin mağduriyetini ortadan kaldırabilirdi.

Bugün gelinen noktada ise, işçiye bir yandan fazla mesai hakkı verilirken, diğer yandan hukuki haklarından vazgeçmeye zorlandığı bir tablo ortaya çıkmış durumda.

Sonuç olarak:

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nda 24 saat nöbet tutan bakım personelleri, hem fazla mesai hakkını kazandıkları hem de bu hakkı kullanabilmek için dava haklarından ve geriye dönük fazla mesai ücretlerinden vazgeçmeye zorlandıkları ikilemde bırakıldı.

Bu durum, sendikal güven ve kurum aidiyeti açısından ciddi bir sınav niteliğinde.